Là một trong những sản phẩm đặc sản của tỉnh Hà Tĩnh nói chung và của huyện Hương Khê nói riêng, giống bưởi Phúc Trạch có nhiều đặc điểm quý, cho hiệu quả kinh tế cao nên được chính quyền và người dân địa phương ưu tiên phát triển. Tuy nhiên, bưởi Phúc Trạch có nhược điểm lớn là nhiều hạt (>100 hạt/quả). Trước thực trạng trên, đã có một số nghiên cứu nhằm giảm số lượng hạt/quả bưởi Phúc Trạch được triển khai, nhưng đến thời điểm hiện tại, vấn đề trên vẫn chưa được giải quyết. Những nghiên cứu về nguyên nhân của hiện tượng này ở trong và ngoài nước chỉ ra rằng: Hiện tượng hình thành hạt trong quả là do quá trình thụ phấn và thụ tinh được thực hiện đầy đủ, quá trình này giúp hình thành hạt để qua đó kích thích cho bầu nhụy phát triển thành quả sau này. Để có thể giảm hạt mà bầu nhụy vẫn phát triển thì cần phải có cơ chế tác động vào những giai đoạn thích hợp. Nhằm tìm ra biện pháp kỹ thuật làm giảm số hạt/quả vốn được coi là nhược điểm lớn của giống bưởi này, trong 2 năm 2023 và 2024, Viện Nghiên cứu Rau quả đã tiến hành triển khai nội dung nghiên cứu: “Nghiên cứu ảnh hưởng của một số biện pháp kỹ thuật đến số hạt và chất lượng quả bưởi Phúc Trạch”. Đây là nội dung nghiên cứu thuộc đề tài Khoa học Công nghệ cấp tỉnh do Sở KH&CN Hà Tĩnh là đơn vị chủ quản.

Các nội dung nghiên cứu chính được thực hiện gồm:

- Nghiên cứu ảnh hưởng của việc xử lý gibberellin (GA3) đến số hạt/quả bưởi Phúc Trạch, năng suất và chất lượng quả;

- Ảnh hưởng của thời điểm, nồng độ xử lý Sun phát đồng (CuSO4.5H2O) đến số lượng hạt/quả, năng suất và chất lượng bưởi Phúc Trạch;

- Nghiên cứu ảnh hưởng của việc xử lý ra quả lệch vụ đến số hạt/quả, năng suất và chất lượng bưởi Phúc Trạch.

Phương pháp nghiên cứu được thực hiện theo các phương pháp nghiên cứu thông dụng trên nhóm cây ăn quả có múi, ngoại trừ điểm mới ở nội dung nghiên cứu ảnh hưởng của việc xử lý gibberellin (GA3) là thực hiện bằng phương pháp nhúng quả non (hình minh họa).

Nhúng quả bưởi Phúc Trạch trong dung dịch GA3

Kết quả bước đầu sau 2 năm nghiên cứu được tóm tắt như sau:

- Sử dụng dung dịch GA3 nồng độ từ 50 - 150ppm phun cho cây bưởi Phúc Trạch vào 3 thời điểm: lần 1 trước khi hoa nở rộ 5 - 7 ngày, lần 2 khi hoa nở rộ, lần 3 sau khi hoa nở rộ 5 - 7 ngày đã có tác dụng rõ trong việc nâng cao tỷ năng suất và giảm số hạt/quả so với các công thức đối chứng, cụ thể: công thức đối chứng có > 110 hạt/quả thì các công thức xử lý chỉ có từ 51,6 – 71,8 hạt/quả. Xử lý GA3 bằng cách nhúng quả non trong dung dịch GA3 làm tăng tỷ lệ đậu quả và năng suất giống bưởi Phúc Trạch tại Hà Tĩnh một cách rõ rệt, trong đó, công thức nhúng trong dung dịch GA3 nồng độ 25ppm vào 3 thời điểm: lần 1 sau khi rụng cánh hoa 5 ngày, các lần sau cách nhau 3 ngày cho kết quả tốt nhất. Điều đáng chú ý là, xử lý GA3 còn có tác dụng làm giảm số lượng hạt/quả rất đáng kể với chất lượng không thay đổi, trong đó, xử lý vào thời điểm rụng cánh hoa đem lại hiệu quả cao hơn so với xử lý vào thời điểm sau rụng cánh hoa 5 ngày.

Quả ở công thức xử lý GA3 và đối chứng

Quả bưởi ở công thức xử lý GA3

- Xử lý Sun phát đồng (CuSO4.5H2O) có tác dụng rõ rệt trong việc làm giảm số hạt/quả ở bưởi Phúc Trạch so với đối chứng không xử lý, trong khi số hạt ở công thức đối chứng có trên 110 hạt/quả thì các công thức xử lý chỉ có từ 14,3 - 30,0 hạt/quả. Xử lý với nồng độ cao (50, 75ppm) và gần thời điểm thụ phấn (trước 1 giờ) có thể làm giảm năng suất, tuy nhiên, không ảnh hưởng nhiều đến tỷ lệ phần ăn được, một số chỉ tiêu hóa sinh và độ Brix của bưởi Phúc Trạch. Có sự khác biệt ở các nồng độ khác nhau với nhóm chỉ tiêu năng suất và số lượng hạt/quả. Thời điểm xử lý khác nhau chỉ khác nhau về năng suất mà không có sự khác biệt ở chỉ tiêu số lượng hạt/quả.

Quả ở công thức phun CuSO4.5H2O và đối chứng

- Xử lý tạo quả trái vụ có tác dụng rõ rệt trong việc tạo quả ít hoặc không hạt. Trong các công thức tạo quả trái vụ, công thức 1 (tạo quả sớm hơn 1 tháng) tốt nhất, thể hiện ở các điểm chính như: có khối lượng quả và chất lượng quả tương đương so với đối chứng nhưng số hạt ít hơn rõ rệt, trung bình chỉ có 1,07 - 2 hạt/quả trong khi đối chứng có > 100 hạt/quả.

Quả trái vụ (sớm) khi xanh

H6: Quả trái vụ khi chín (không hạt)

          Từ những kết quả bước đầu thu được như đã trình bày ở trên cho phép rút ra kết luận: có thể xử lý giảm được số lượng hạt/quả bưởi Phúc Trạch bằng các biện pháp kỹ thuật. Tuy nhiên, cần có những nghiên cứu sâu thêm để có thể hoàn thiện quy trình kỹ thuật này.

Vũ Việt Hưng

Nguồn: Viện Nghiên cứu Rau quả

• Trang trước
• Trang sau